SATERDAG 14 JUNIE 2025 – VERGEWING AS VERGETE DEUG

SATERDAG  14 JUNIE 2025   SCHADENFREUDE – PLESIER IN IEMAND ANDERS SE TEENSPOED

SPREUKE 24:17-18 “Moet jou nie verheug oor jou vyand se val nie, moenie juig wanneer hy ondergaan nie. Die Here sal sien wat jy doen, en dit sal verkeerd wees in sy oë, en Hy sal jou vyand nie verder straf nie….”

INLEIDING

Ons leef in ’n wêreld waar mislukking dikwels met skadevreugde begroet word. Of dit nou ’n kollega is wat uitgevang is, ’n bekende wat faal, of selfs ’n ou vyand wat boet – ons voel ’n onbeskryfbare “smaak van regverdigheid.” Dit voel… lekker. Maar hierdie lekker is giftig. Dit verhard ons harte en hou ons vas in onvergifnis. Hierdie “iemand anders se skade is my vreugde” – die geheime vreugde in ander se teenspoed – is ’n subtiele maar vernietigende houding wat ons geestelike groei stuit. Vandag herinner die Skrif ons daaraan: wanneer ons ons verheug in iemand se val, gaan iets van God se hart vir geregtigheid en genade in ons verlore.

KARMA OF SCHADENFREUDE

Karma is ’n Indies/Sanskrit-woord wat letterlik “handeling” of “aksie” beteken ‘die beginsel van oorsaak en gevolg’. Wat jy doen, keer op een of ander manier na jou terug — goed of sleg. In die Weste is karma dikwels versimpel tot “wat jy saai, sal jy maai.” Jy “skep” jou eie karma deur jou bedoelings en dade.

Schadenfreude is ’n Duitse samestelling van twee woorde: “Schaden” (skade) en “Freude” (vreugde), wat beteken “vreugde in iemand anders se skade, pyn of teenspoed”. Navorsing toon dat schadenfreude dikwels ontstaan uit jaloesie, minderwaardigheid, of ’n gevoel van geregtigheid wanneer iemand “kry wat hulle verdien”. Dit kan ook in groepe ontstaan, soos by sport of politiek — wanneer jou teenstanders verloor, voel jy (onbewustelik) beter.

Ek verkies die term schadenfreude in die konteks van vergiffenis. In ’n wêreld van sosiale media en konstante vergelyking is dit maklik om te dink: “Dis net reg dat dit met hulle gebeur het.” Ons jongmense kyk na die videotjies en lag vir iemand se pyn so leer hulle schadenfreude.

BYBELSE KONTEKS

Spreuke 24 gee ’n kragtige en duidelike waarskuwing: “Verbly jou nie oor die val van jou vyand nie…” Hierdie teks leer ons dat selfs wanneer iemand wat ons te na gekom het, in die moeilikheid beland, ons nie moet jubel nie. Hoekom? Want sulke blydskap weerspieël nie God se hart nie – dit weerspieël vergelding, nie vergifnis nie. Die Here sê verder dat Hy dit “verkeerd vind” as ons hart bly is oor ander se val.

Dit is belangrik om te besef dat hierdie wysheid nie net oor uiterlike dade gaan nie, maar oor hartsgesindheid. Jesus leer in die Bergrede dat selfs ons innerlike houdings onder God se oog is. Vergifnis in die Skrif is nie afhanklik van of iemand berou het nie – dit is ’n gesindheid van genade, nie oordeel nie. Wanneer ons schadenfreude beleef, sê ons indirek vir God: “Ek wil hê U moet straf soos ek voel.” Maar God is regverdig én genadig, en Hy roep ons om dieselfde te wees. Die Bybel leer dat ons roeping nie wraak is nie, maar versoening.

 KONTEKSTUELE TOEPASSING

Ons sien dit orals – in media, politiek, werksplekke, families. Iemand struikel, en ons dink: “Dis reg so. Kyk net hoe kry hulle nou wat hulle verdien.” Schadenfreude gee die illusie van regverdigheid, maar dit is ’n vals reg – een wat meer sê van ons eie onverwerkte pyn as van die ander persoon se skuld.

Jy dink dalk aan iemand wat jou verraai het, of aan ’n “onregverdige” persoon wat uiteindelik hul kom kry. Jy voel verlig, dalk selfs triomfantlik. Maar vra jouself: Is ek vry? Is ek genees? Of hou ek steeds vas aan daardie pyn, al voel dit soos ‘geregtigheid’? Schadenfreude is nie geneesing nie – dis ’n hart wat nog nie ten volle vergewe het nie.

Navorsing wys dat schadenfreude dikwels uit lae selfbeeld, jaloesie of onverwerkte woede spruit. Dit voel soos emosionele beloning, maar dit hou ons gevange in vergelyking en oordeel. Boonop steel dit ons vermoë om God se genade te ervaar – en om dit aan ander te gee.

Ware vergifnis sê nie: “Jy het niks verkeerd gedoen nie.” Dit sê: “Ek kies om jou val nie as my beloning te sien nie. Ek kies om jou nie as my vyand te hou nie. Ek kies om jou aan God oor te gee.”

Dit is hoe vryheid lyk: wanneer jy selfs oor jou vyand se struikel bid, eerder as om in stilte te juig. Wanneer jy, soos Jesus, sê: “Vader, vergewe hulle.” Dán word jy heel. Dán lyk jy soos Jesus. En dán word vergifnis weer ’n lewende deug – nie ’n vergete een nie.

 SAMEVATTING

Schadenfreude is ’n verraderlike vreugde – een wat soos regverdigheid voel, maar jou in onvergifnis hou. Spreuke waarsku ons dat om bly te wees oor iemand anders se val, die Here misbehae gee. God roep ons nie om skuldig te voel oor ander se teenspoed nie, maar om onsself te ondersoek: Is daar nog seer, onverwerkte woede, of selfs hoogmoed in my hart? Vergifnis, soos Jesus dit leer, is radikaal: dit los nie net die ander nie – dit bevry jouself. Wanneer jy ophou hoop vir ander se ondergang, begin jy ruimte skep vir jou eie opstanding. Schadenfreude is ’n teken van ’n hart wat nog geneesing nodig het. Kies eerder deernis. Kies gebed. Kies genade.

 TWEE WENKE

1. Wanneer jy skadevreugde ervaar, stop en vra: Wat in my wil hê hierdie persoon moet ly? Dikwels is daar ’n dieper seer wat God wil genees.
2. Bid doelbewus vir iemand wat jy nie gun nie. Dis moeilik, maar dit breek die kring van oordeel en bring vrede.

 GEBED Here, U ken my hart. Ek bely dat ek soms bly is wanneer ander struikel – veral dié wat my seergemaak het. Vergewe my, Here, en genees die seer wat daardie vreugde voed. Leer my om met U hart van genade te kyk, selfs na my vyande. Help my om nie te jubel oor ander se val nie, maar om te bid vir hul herstel. Vorm my meer na die beeld van Christus. AMEN

 “Schadenfreude is die spieël waarin ons onvergifnis reflekteer. Vergifnis begin wanneer ons kies om ander se pyn nie as ons oorwinning te sien nie, maar as ’n uitnodiging tot genade.”