DONDERDAG 12 JUNIE 2025 TIT VIR TAT – DIE VERLEIDING VAN VERGELDING
Matteus 5 verse 38 tot 42 “Julle het gehoor dat daar gesê is: ‘’n Oog vir ’n oog en ’n tand vir ’n tand.’ Maar Ek sê vir julle: Moenie teen ’n slegte mens optree nie. As iemand jou op jou regterwang slaan, draai ook die ander een na hom toe.”
INLEIDING
Ons leef in ’n wêreld van vergelding: “Jy het my seergemaak – wag, ek wys jou.” “Jy ignoreer my – ek blok jou terug.” Hierdie ‘tit vir tat’-kultuur is oënskynlik regverdig, selfs menslik. Maar dit los min op – eerder vererger dit pyn, en hou ons vas in ’n sirkel van verwyt. “’n Oog vir ’n oog” voel reg… tot almal blind is. Vandag roep Jesus ons op tot ’n ander pad – ’n wat dalk vreemd en selfs naïef klink: moenie terugslaan nie. Draai die ander wang. Gee meer as wat verwag word. Vergifnis bo vergelding. Dis nie swakheid nie. Dis ware morele moed.
“Tit vir tat” verwys na ’n aksie-vir-aksie benadering: as jy iets aan my doen, doen ek dit terug. Hierdie dinamiek is nie altyd onregverdig nie – dit wil geregtigheid handhaaf. Maar binne die konteks van vergifnis word dit gevaarlik wanneer dit lei tot ’n kringloop van vergelding. Die Christelike benadering, soos Jesus dit in Matteus 5 verduidelik, breek hierdie kringloop. Jesus roep sy volgelinge nie op tot passiwiteit nie, maar tot ’n radikale morele alternatief: om nié dieselfde kwaad terug te doen nie. Hier word vergifnis ’n deug wat aktief teen wraak werk. Dit kies nie vir magteloosheid nie, maar vir ’n hoër pad – die pad van innerlike vrede, vreedsame verhoudings en morele vryheid.
BYBELSE KONTEKS
Matteus 5 is deel van die Bergpredikasie, waar Jesus die Wet van Moses herinterpreteer en verdieping gee. Die bekende frase “’n Oog vir ’n oog” (uit Exodus en Levitikus) was nie ’n uitnodiging tot wraak nie, maar ’n reël vir proporsionele geregtigheid – om oormatige straf te voorkom. Jesus gaan egter verder: Hy vra nie net vir regverdigde beperking nie, maar vir aktiewe genade.
Jesus sê: “Moenie teen ’n slegte mens optree nie… Draai die ander wang.” Hierdie opdragte vra nie van gelowiges om hulself te laat vertrap nie, maar om die logika van vergelding heeltemal te verlaat. Sy woorde breek radikaal met die wêreld se verwagtinge. Hy daag sy volgelinge uit om ’n kultuur van liefde te skep – een waarin kwaad nie met kwaad beantwoord word nie, maar met goedheid. Hierdie beginsel vorm die hart van Christelike etiek: vergifnis as ’n aktiewe vorm van vrede, selfs in die aangesig van onreg.
TOEPASSING
In ons alledaagse lewe verskyn “tit vir tat” oral: in familiekonflikte, werksplekke, vriendskappe, en selfs op sosiale media. Iemand sny jou af in verkeer – jy ry nader om terug te flits. ’n Kollegas se kritiek byt jou – jy maak hulle foute later subtiel publiek. Dit voel regverdig. Maar aan die einde van die dag dra jy steeds die las.
Hierdie soort vergelding gee vir ons ’n illusie van beheer, maar dit laat min ruimte vir groei of herstel. Dit voed woede, verhard harte en vernietig verhouding. En dalk erger: dit hou jóú vas – vas aan die seer, vas aan die behoefte om terug te slaan, vas aan ’n wêreld waar liefde en genade verdwyn.
Jesus se woorde in Matteus 5 bied nie ’n maklike alternatief nie, maar ’n kragtige een: Draai die ander wang. Gee jou jas saam met jou baadjie. Loop die tweede myl. Dit is simbolies van ’n innerlike ingesteldheid – een wat kies om nie vas te haak aan reaksie nie, maar aan verantwoordelikheid. Jy reageer nie soos jy ontvang nie, maar soos jy gekies het om te wees.
Wanneer jy weier om terug te slaan, neem jy beheer oor jou eie karakter. Jy kies hoe jy wil leef – nie as reaktiewe slagoffer nie, maar as ’n moreel vry mens. Hierdie keuses vorm jou. Dit bou karakter, vrede, en selfrespek. Dit breek die ketting van vergelding en bou ’n pad van genesing – vir jou én vir ander.
SAMEVATTING
Vergelding mag dalk natuurlik voel, selfs regverdig – maar dit bring selde vrede. In Matteus 5 nooi Jesus ons om die ou patroon van “oog vir oog” te verbreek, en ’n pad van radikale vergifnis te stap. Dis nie om swak te wees nie – dis om vry te wees. Jy kies om nie soos ander op te tree nie, maar soos Christus jou roep om te wees. Dis moeilik. Dis vreemd. Maar dit bring genesing, groei, en ware krag. Die wêreld vra terugbetaling. God vra genade. En jy het elke dag die keuse watter een jy gaan uitleef.
TWEE PRAKTIESE WENKE
- Stop die kettingreaksie. As iemand jou emosioneel aanval, neem 10 sekondes voordat jy reageer. Breek die patroon met stilte of ’n sagte antwoord.
- Doen iets goed vir iemand wat jou seergemaak het. Dis moeilik – maar dit verander jou hart en stuur ’n boodskap van innerlike vryheid.
GEBED Here, help my om nie soos die wêreld te leef nie. Leer my om nie terug te slaan nie, maar die pad van vrede te kies. Vul my met U krag om te vergewe waar ek wil vergeld. Laat U genade my reaksie vorm. AMEN
“Vergifnis stop nie net die pyn nie – dit keer dat jy dit aan ander oordra.”