PREEK 24/8/2025 SIEKESALWING OF NIE?
MARKUS 6: 6 – 13 & JAKOBUS 5: 13 – 18: “As daar iemand van julle is wat siek is, moet hy die ouderlinge van die gemeente laat kom, en hulle moet vir hom bid en hom met olie salf onder aanroeping van die Naam van die Here. ..”
Gebed voor die Skriflesing
Here ons God, U is die God wat ons vorm, wat ons dra en wat ons genees. In elke fase van ons lewe is U teenwoordig – in vreugde én in siekte. As ons nou U Woord oopmaak, bid ons dat U deur U Gees sal werk. Breek die brood van die Skrif vir ons oop sodat ons nie net verstaan nie, maar ook gehoorsaam sal wees. Maak ons harte ontvanklik en ons denke helder. Leer ons wat dit beteken om U opreg te vertrou, selfs in ons broosheid. Spreek, o Heer – ons luister. In die Naam van Jesus Christus. AMEN
INLEIDING
Gemeente, baie van ons het grootgeword in ’n kerk waar die salwing van siekes onbekend was. Party het dit dalk geken as ’n “laaste salwing”, soos wat dit in Rooms-Katolieke tradisie bestaan. Daar was ’n priester, ’n olie kruikie, ’n voorbereiding op die dood. En vir baie Protestante was dit iets wat nie by ons teologie gepas het nie.
Maar die vraag waarmee ons vandag stilstaan is: Is dit werklik iets wat net by ander kerke hoort? Of is dit dalk ’n geloofspraktyk wat ons as kerk kwytgeraak het? Jakobus 5is baie duidelik: “Is iemand onder julle siek? Laat hy die ouderlinge van die gemeente roep, en laat hulle vir hom bid en hom met olie salf in die Naam van die Here.” Dit klink nie soos ’n simboliese ritueel nie – dis ’n opdrag. En Markus 6 vertel vir ons dat Jesus se dissipels dieselfde gedoen het toe Hy hulle uitgestuur het. Dus is die vraag nie: “Hoort dit by die Rooms-Katolieke kerk?” nie, maar: “Hoort dit by die Bybel?” En die antwoord is “ja”. Daarom vra ons vandag: Behoort die kerk siekesalwing toe te laat?
DIE GEESTELIKE GRONDSLAG VAN SIEKESALWING
Wanneer ons na Jakobus 5 kyk, sien ons ’n eenvoudige, dog besonderse geestelike patroon: Lyding – bid. Blydskap – sing. Siekte – laat bid én laat salf. Die teks plaas nie die klem net op olie of net op die ouderlinge nie. Die klem lê op gebed in geloof, ondersteun deur die simboliese handeling van salwing.
Die salwing is nie ’n magie of ritueel wat genesing waarborg nie. Dit is deel van ’n groter geloofshandeling: Die sieke word opgeneem in die gemeente se gebed, die ouderlinge kom as verteenwoordigers van Christus se liggaam, en die olie simboliseer die Heilige Gees se teenwoordigheid en seën.
Wanneer ’n sieke gevra het vir salwing, sê hulle: “Ek wil aan God behoort, ook in my pyn.” En wanneer die ouderlinge kom en bid, wys die kerk: “Jy is nie alleen nie. Jy is deel van die liggaam van Christus, en ons dra jou in geloof.” Die “gelowige gebed” is die dryfveer. Die salwing met olie is ’n tasbare teken, ’n belydenis: Hierdie liggaam is nie net siek nie – dit behoort aan God. Hierdie siekte is nie net ’n fisieke saak nie – dit is ’n geestelike roep om God se teenwoordigheid. Daarom sê Jakobus nie net “laat ons bid”, maar ook “laat salf”. Nie as ’n opsie nie – maar as ’n daad van gehoorsaamheid.
DIE KERKGESKIEDENIS EN VERLIES AAN PRAKTIESE GEHOORSAAMHEID
In die vroeë kerk was siekesalwing ’n bekende gebruik. Dit is nie net by Jakobus nie, maar ook deur verskeie kerkvaders bevestig. Dit was ’n eenvoudige gebedshandeling – in gemeenskap, in geloof, in hoop.
Maar in die Middeleeue het die betekenis verskuif. Die salwing het verander van ’n teken van God se heling tot ’n ritueel van sterwensbegeleiding – die sogenaamde “laaste oliesel”. Die klem het verskuif van genesing na voorbereiding vir die dood. En dit het vrees ingeboesem: “As die priester kom, is die einde naby.”
Toe die Reformasie aanbreek, het Luther en Calvyn met reg kritiek gelewer op die magiese en wettiese gebruike in die Rooms-Katolieke kerk. Hulle wou terugkeer na die Skrif. En tog – in die proses is baie gebruike geheel verwerp, insluitend siekesalwing. Die probleem is dat die misbruik afgeskaf is, maar die gebruik is nie herstel nie. Baie Protestante het gewonder: “Werk dit nog? Gebeur wonderwerke nog?” En daarom het siekesalwing byna verdwyn – nie vanweë ongeloof nie, maar uit onkunde en gewoontes.
Maar as die Reformasie ons wou terugbring na die Bybel – waarom ignoreer ons Jakobus 5? Daar staan nie “doen dit nie meer” nie. Daar staan: Doen dit. Die verlies aan siekesalwing was dus ’n verlies aan gehoorsaamheid. En dis tyd om dit terug te neem – nie as ’n ritueel nie, maar as ’n daad van geloof.
WAAROM OLIE – HOEKOM NIE GEBED ALLEEN NIE?
’n Vraag wat baie mense vra is: “Hoekom olie? Is gebed nie genoeg nie?” En dis ’n goeie vraag. Jakobus sê immers: “Die gelowige gebed sal die sieke red.” Die olie word net kortliks genoem. Maar in die Bybel is simbole belangrik. Brood en wyn is nie net simbolies nie – hulle dra betekenis. Net so is olie nie net ’n prakties of gevoelvol maak van die proses nie – dit het ’n besonderse betekenis: Olie is die simbool van die Heilige Gees, van genesing, van toewyding.
Die olie herinner die sieke: God is met jou. Jy is gesalf, jy is afgesonder, jy behoort aan Hom. Dis nie net ’n liggaam wat pyn het nie – dis ’n tempel van die Heilige Gees wat nou onderworpe is aan God se sorg. Ons is mense van vlees en bloed. Rituele help ons glo met ons hele wese. Om met jou hand olie op iemand se voorkop aan te bring, en woorde van seën te spreek – dit roep ’n geestelike bewustheid wakker. Dit wys: God werk nie net in die kop nie, maar ook in die hart en liggaam.
Daarom is olie belangrik – nie as voorwaarde vir genesing nie, maar as ’n teken van God se teenwoordigheid. Die Bybel wys ons: gebed én olie. Dis gehoorsaamheid. Dis genade in sigbare vorm.
SIEKE SALWING IN DIE PRAKTYK: BELYDENIS, GEBED EN TOEWYDING
Hoe lyk siekesalwing in die praktyk? Eenvoudig en heilig. Wanneer ’n sieke iemand vra vir salwing, begin dit gewoonlik met ’n gesprek. Die predikant luister: Is daar geloof? Is daar ’n verlange na God se aanraking? Is daar sonde wat bely moet word? Jakobus sê: “Bely julle sondes aan mekaar en bid vir mekaar, sodat julle gesond kan word.” Sondebelydenis bring genesing – geestelik, emosioneel, selfs liggaamlik.
Dan volg ’n kort diens aan die siek se bed. Familie mag teenwoordig wees. Daar word uit die Woord gelees, ’n loflied gesing, gebid – dikwels met handoplegging. En dan volg die salwing: ’n druppel olie op die voorkop, met seënbede.
Nie towerkrag nie. Nie beloftes wat God nie gemaak het nie. Maar ’n stil en diep ontmoeting met God. Soms bring dit genesing. Soms bring dit vrede met jou toestand. Altyd bring dit God se nabyheid. Die sieke bring hul lewe voor God – nie om Hom te manipuleer nie, maar om aan Hom te behoort. Dis nie ’n noodgreep nie – dis ’n geloofsdaad. En dit is wat salwing is: om te sê, ek is van die Here.
SAMEVATTING
Geliefdes, ons het vandag stilgestaan by ’n eenvoudige, maar kragtige opdrag uit die Skrif: “Is iemand siek? Laat die ouderlinge of ander gelowiges bid en met olie salf.” Nie as ritueel nie, maar as ’n daad van geloof, gehoorsaamheid en toewyding. Die kerk behoort nie hierdie genademiddel te verwerp nie – maar weer ernstig op te neem. Dit bring hoop, gebedsgemeenskap, belydenis, en diep verbondenheid aan God.
Laat ons nie bang wees vir die onbekende nie, maar vertrou die God wat ons sy beloftes gegee het. Die Here werk – soms deur genesing, soms deur vrede. Maar altyd deur sy teenwoordigheid. As jy siek is, weet: daar is ’n pad – bid, vra vir salwing, en wees oop vir God se hand op jou lewe. Jy behoort aan Hom. AMEN
GEBED
Here, Dankie vir U Woord wat duidelik is. Dankie dat U ons oproep om siekte nie alleen te dra nie, maar in gemeenskap en geloof. Help ons as kerk om weer gehoorsaam te wees aan hierdie eenvoudige roeping. Vul ons harte met vertroue – dat U nie net in die hemel is nie, maar teenwoordig in ons pyn. Gee ons moed om U te nader, belydenis te doen, en in geloof U aanraking te ontvang. Ons bid vir elke siek in ons gemeente – wees hulle geneesheer, hulle vrede, hulle hoop. In Jesus se Naam. AMEN
Seënbede:
Mag die Here jou seen met sy teenwoordigheid,
jou hart vul met geloof, jou liggaam versterk in hoop.
Mag jy weet: jy is gesalf, geheilig,
en jy behoort aan Hom – nou en vir altyd. AMEN